50 Jaar Beatrixoord in Haren

Kroonprinses Beatrix metselde in 1959 een oorkonde in de fundamenten van het nieuwe Beatrixoord in Haren dat op 4 maart 1963 geopend werd door minister Veldkamp van Sociale Zaken en Volksgezondheid. Het ziekenhuis begon als Friesch volkssanatorium voor teringleiders in 1905 in Joure. Het geld was moeizaam bijeen gesprokkeld door gemeenschappen die beseften dat zij zelf morgen door de tering getroffen konden worden. Het tbc-centrum werd in 1922 naar Appelscha verplaatst, daar werd het interprovinciaal, met 10 Friese, 5 Drentse en 5 Groninger bestuursleden.

De bevolking van de noordelijke provincies voelde zich sterk betrokken bij Beatrixoord. Zeker toen na de Tweede Wereldoorlog de tbc toenam: rond 1950 bestonden er honderd! plaatselijke afdelingen, van Diever tot Stadskanaal, maar in meerderheid Fries. De afdelingen organiseerden collectes, benefietavonden (met verloting in de pauze), toneelvoorstellingen, ja, zelfs de voetbalclub speelde voor het goede doel en de postduivenhouders brachten in de loop van de jaren een bedrag van 13.000 gulden bijeen, in die tijd erg veel geld. Bij het 25-jarig bestaan in Appelscha heet het dat ‘honderden gered zijn uit de klauwen van het wrede monster tuberculose’ (Heerenveensche Koerier 19-09-1947).

Bestond voordien de behandeling tegen de volksziekte tuberculose uit langdurige bedrust in de frisse boslucht en gezond eten, na 1952 bestonden er medicijnen en kregen de behandelaars behoefte aan de nabijheid van een universitair ziekenhuis. Vandaar dat werd besloten tot verhuizing naar Haren. Het streven was om in mei 1962 de eerste patiënten over te brengen. Omdat het zusterhuis nog niet klaar was zouden de verpleegsters eerst bij particulieren onderdak gebracht worden, volgens een bericht uit De Friese Koerier van 5 maart 1962. Er zal toch enige vertraging zijn opgetreden, want in juli horen we dat de eerste patiënten komen. De verpleegsters vonden onderdak in het ziekenhuis zelf, op een nog leegstaande verdieping.

Het nieuwe Beatrixoord was een voor die tijd zeer modern ziekenhuis, met als vernieuwingen een centrale sterilisatieafdeling, een centrale zuurstofleiding en ruime recreatiemogelijkheden. Snel na de verhuizing naar Haren nam het aantal tbc-patiënten af en richtte Beatrixoord zich ook op andere ziekten. Wat begon als een uitsluitend Fries initiatief tegen de tering, is na de verhuizing via uitbreiding van de behandeling van astma uitgegroeid tot een revalidatiecentrum.

Ingrid Smit