Zaterdag 14 september jl. was het weer landelijke Open Monumentendag.
Een speciale dag, vooral voor Old Go, omdat de vereniging dit jaar voor het eerst de organisatie van dit evenement overnam van de gemeente Haren.
Na aanleiding van het landelijke thema Macht & Pracht zette ons comité een leuk programma in elkaar. Zo waren er zes gebouwen gratis open, kon men de toren van de Dorpskerk beklimmen en rondslenteren in de gerestaureerde Vroomtuin van Villa de Vennen.
Ook was er 's ochtends een gratis busrit georganiseerd onder leiding van gids Jan Dijkema, bestuurslid van Old Go.
Ondanks het slechte weer waren er tijdens de Open Monumentendag heel wat mensen op de been. Veel mensen namen de kans eens een kijkje te nemen in Huize Weltevreden, waar het beheerdersechtpaar iedereen hartelijk verwelkomde. Ook bezochten veel mensen de Dorpskerk en beklom men de toren voor een wijds uitzicht over Haren.
Ruim 25 mensen deden mee met de busrit en luisterden met belangstelling naar de molenaar van molen De Korenschoof in Noordlaren, die tijdens de rit op het programma stond.
Naast molen De Hoop en de Rooms-katholieke kerk in Haren, was er verder ook publieke belangstelling voor de Bartholomeus kerk in Noordlaren en de tuin van Villa de Vennen.

Een geslaagde dag!

Zaterdag 14 september a.s. is het weer Open Monumentendag! Net als andere jaren zullen er dan in de gemeente Haren weer een aantal monumentale gebouwen de deuren openen voor het publiek.
Het thema van de Open Monumentendag is dit jaar Macht & Pracht. Hierbij is te denken aan bestuurlijke en kerkelijke macht en pracht, zoals gemeentehuizen en kerken, maar ook aan herenboerderijen, notariskantoren en de kantoren van de waterschappen. Uiteraard zijn ook de borgen een symbool van macht en pracht.
In dit laatste artikel voor de de Open Monumentendag staat deze keer de Roomskatholieke Kerk in Haren centraal als Monument van de Week.

ROOMS-KATHOLIEKE KERK, HAREN

De Rooms-katholieke Nicolaaskerk in Haren is dan wel niet officieel een gemeentelijk of rijksmonument, het is wel degelijk een monumentaal gebouw.
Gebouwd in1958 inde Wederopbouwstijl, is het een fraai voorbeeld van de modernere architectuur waar de laatste tijd steeds meer positieve aandacht voor is. Als zodanig past de kerk dan ook prima in het programma van de komende Open Monumentendag!
De Nicolaaskerk werd in 1956 ontworpen door architect Dresmé uit Driebergen. Het gebouw was de eerste kerk die hij ontwierp als zelfstandig architect, maar hij had daarvoor al enige jaren ervaring opgedaan bij Architectenbureau Starman, dat verschillende katholieke kerken had ontworpen.
De Nicolaasparochie in Haren is een relatief jonge parochie. Tenminste als men uitgaat van 1853, toen het katholieke geloof weer openlijk beleden mocht worden.
In eerste instantie hoorden de Harener katholieken bij de Jozefparochie in Groningen die 1892 werd opgericht. In 1940 werd gekeken of er in Haren een zelfstandige kapel kon komen. Voor die werd gebouwd, kwamen de Harener katholieken eerst bijeen in het Hervormde verenigingsgebouw Ons Centrum. Van 1942 tot 1953 werden de diensten gehouden in het Witte Kerkje aan de Oude Hoflaan, dat werd gedeeld met de Vrijzinnige Gemeente.

Toen in 1953 er een Harense parochie werd opgericht, kregen de katholieken tijdelijk de beschikking over een boerderij aan de Rijksstraatweg 58 inHaren. Dit was in afwachting van de bouw van een nieuwe katholieke kerk, die was gepland op een stuk grond tussen de Westerse Drift en Beatrixlaan. Op dit stuk land zouden later ook een katholieke basisschool en een bejaardenhuis worden gerealiseerd.
Nadat Dresmé in 1956 een nieuwe kerk had ontworpen, duurde het nog drie jaar voordat het er stond. De eerste steen van de nieuwe kerk werd gelegd op 27 juni 1958. Op 6 september 1959 was het gebouw klaar en werd het ingewijd en in gebruik genomen.
De Nicolaaskerk is tot op de dag van vandaag in gebruik als kerk van de Nicolaasparochie.

 De door Dresmé ontworpen kerk heeft een opvallende vorm. Zoals gezegd is het gebouwd in de Wederopbouwstijl, een stijl die in Nederland werd gebruikt van 1940-1965. Binnen deze stijl zijn twee vormen te herkennen - een traditionele en een moderne. Over het algemeen werden deze stijlen niet door elkaar gebruikt. De Nicolaaskerk is echter een unieke combinatie van beide stijlen.
De rechthoekige plattegrond van de kerk is net als oudere kerken oost-west gericht, het oosteind (ook wel het koor genoemd) heeft een ronde vorm en het heeft een toren. Hiermee houden de vergelijkingen met een traditionele kerk op.

Dresmé probeerde met de vorm van het gebouw het oog van de gelovigen te richten op het koor. Het dak aan kooreinde van de kerk is hoog en rust op gemetselde in muren in baksteen. Naar het westeinde toe loopt het dak af. Als men de kerk betreedt komt men in een relatief besloten ruimte met een laag plafond. Kijkt men echter de kerk in dan verwijd de ruimte zich steeds verder, wat een open, ruimtelijke indruk geeft.
De kerk is gebouwd in een ietwat rozige baksteen en staat rondom op een plint van keien. De ingang is aan het westeinde, maar gericht op het noorden. Rondom de deuren is een ter plekke gegoten beton reliëf aangebracht dat St. Peter en het Schip der Kerk voorstelt. De ramen aan de noordzijde van de kerk zijn versierd met een abstract glas-in-lood.
Het hoge ronde koor heeft aan de oostzijde een 15-tal ronde raampjes met glas-in-lood. Verder is de ronde gevel een gesloten bakstenen wand.
Aan de noordzijde van het koor bevindt zich een korte open toren, ook gemetseld in baksteen, bekroond met een kruis. In deze toren bevindt zich een bijzondere klok. Deze werd in 1953 geschonken door de parochie uit Blaricum, maar was oorspronkelijk gegoten in 1561 door klokkengieter Peeter van den Ghyen. Een zeer oude klok dus in een moderne kerk!
Aan de westzijde van de kerk is een woning voor de pastoor neergezet. Deze is via een gang verbonden met de kerk. Een rij betonnen zuilen scheiden een kleine binnenplaats af tussen de kerk en de woning.

Het interieur van de kerk is ruim en open. Door de bijzondere vorm lopen ook de ramen steeds hoger, wat een mooi licht geeft in de kerk.
Na de ingang is rechts in de achterwand een glas-in-beton raam aangebracht met een beeltenis van St. Nicolaas. De doopkapel achterin heeft een glas-in-lood raam met een duif in abstracte vorm. Hier bevindt zich ook een massief stenen doopvont met koperen deksel.
De kerkbanken zijn geplaatst onder een kleine hoek. Door het middenpad en de zijpaden kan het koor worden bereikt. Hier neemt het altaar op een lichte verhoging een centrale plaats in. Bijzonder is dat het zijpad doorloopt om het koor heen, zoals dat ook wel gebruikelijk was in middeleeuwse kathedralen.
In het altaar zijn de relieken van St. Vincentius van Zaragossa en de Romeinse St. Valentius ingemetseld.
Aan de noordzijde van de kerk bevindt zich een kleinere kapel. Hier worden ook de geconsacreerde hosties bewaard, die aan de gelovigen worden uitgereikt tijdens het Heilig Avondmaal.
Naast kerkdiensten word het kerkgebouw ook gebruikt voor bijeenkomsten en concerten.

Zaterdag 14 september 2013 is het weer Open Monumentendag! Net als andere jaren zullen er dan in de gemeente Haren weer een aantal monumentale gebouwen de deuren openen voor het publiek.
Het thema van de Open Monumentendag is dit jaar Macht & Pracht. Hierbij is te denken aan bestuurlijke en kerkelijke macht en pracht, zoals gemeentehuizen en kerken, maar ook aan herenboerderijen, notariskantoren en de kantoren van de waterschappen. Uiteraard zijn ook de borgen een symbool van macht en pracht.
Tot aan de Open Monumentendag staat er iedere week op deze website een monumentaal gebouw centraal als Monument van de Week. Deze week is de beurt aan Huize Weltevreden in Glimmen.

HUIZE WELTEVREDEN, GLIMMEN

Wie nu met de auto via de Rijksstraatweg langs Huize Weltevreden rijdt?, of met de fiets de afslag neemt van de Rijkstraatweg de Hoge Hereweg in richting Appelbergen, zal niet vermoeden dat het statige huis dat op de splitsing staat, oorspronkelijk werd gebouwd als café en herberg.
Dit was in een tijd dat de Rijksstraatweg nog niet was verhard, maar al wel in belangrijkheid begon toe te nemen als doorgaande route naar Assen, dat in 1814 de hoofdstad van Drenthe werd.

Langs de Rijksstraatweg stonden rond 1800 als een aantal cafés en herbergen, maar in 1806 besloot Jan Folkert de Vries dat er nog wel een bij kon. In overleg met de marke Glimmen pachtte hij het driehoekige stuk woeste grond, waar de Hoge Hereweg zicht afsplitst van de Rijksstraatweg. Hij leende een zak geld van Cornelis Hendrik Tjaden Jullens die woonde op het Huis te Glimmen en bouwde een herberg dat met de voorgevel dwars op de Rijksstraatweg, richting Haren was gesitueerd. Het werd bekend onder de naam Herberg De Kroon.

Wegens geldgebrek zag De Vries zich al snel gedwongen het eigendom van de herberg over te dragen aan zijn geldschieter Jullens, waarna De Vries huurder werd. Deze situatie duurde voort tot 1828, waarna De Vries de huur opzegde en een andere herberg begon, niet ver van De Kroon. Ondertussen was het eigendom van de herberg via vererving al overgegaan naar een neef van Jullens, die het pand na het vertrek van De Vries verkocht aan zijn zus Geertruida Johanna Elizabeth Jullens. Zij verbouwde de oude herberg tot woonhuis en ging er zelf wonen. Ook gaf ze het pand een nieuwe naam, Weltevreden.

In 1843 trouwde Geertruida met Frederik Reneman, waarna het paar eerst nog een tijdje op Weltevreden bleef wonen. Al snel verhuisden zij, maar hielden het pand aan als zomerverblijf. Na het overlijden van Geertruida in 1865 liet haar man in zijn testament opnemen dat Huize Weltevreden een 'huis van weldadigheid' moest worden voor de verpleging van oude mannen en vrouwen, onder bestuur van een aantal voogden. Deze voogden lieten in 1866 aan de achterkant van het pand een vleugel bijbouwden, ten behoeve van kamers voor de behoeftige oude mannen en vrouwen. Naast de bewoners werden ook behoeftige omwonenden zo nu en dan bijgestaan met kleine bijdragen geld en dergelijke.

In 1964 werd Huize Weltevreden gerestaureerd. De helft van de in 1866 bijgebouwde vleugel werd afgebroken en de kamers gemoderniseerd. Ook vond er een uitbreiding plaats, die met een overdekte gang vanuit het oude gedeelte kan worden bereikt.
Tegenwoordig wordt het huis beheerd door de Stichting Weltevreden, die het doel heeft het verschaffen van huisvesting aan senioren en het instant houden van het rijksmonument Weltevreden. Sinds januari 2013 zit ook de Stichting Het Groninger Landschap in het bestuur. Deze organisatie heeft veel ervaring opgebouwd met monumentenbeheer. De 12 appartementen die in het pand en de uitbreiding zijn gevestigd, worden verhuurd aan senioren van in principe 50 jaar of ouder.

Het uiterlijk van Huize Weltevreden is niet veel veranderd. Een oude afbeelding uit 1845 laat zien dat het pand er toen al min of meer uitzag zoals nu: een symmetrische bakstenen gevel van twee bouwlagen, met in het midden de voordeur. Naast de voordeur bevinden zich aan beide kanten twee grote ramen met roeden. Deze worden afgedekt door eenvoudige bakstenen rollagen. Het raam boven de voordeur is versierd met een zogenaamde levensboom van gietijzer. De vijf ramen op de verdieping zijn minder hoog, maar ook voorzien van roeden. Een brede gootlijst beëindigt de gevel, waarboven een groot pannendak met twee karakteristieken schoorstenen het geheel bekroont.
In de gevel zijn verder nog eenvoudige smeedijzeren balkankers te vinden.
Dit traditioneel, maar stijlvol uiterlijk is typerend voor gebouwen uit het begin van de 19e-eeuw en kan vooral worden gevonden in een landelijke omgeving. 

Toen het pand in1868 ingebruik kwam als ouden van dagen tehuis, werd er aan de achterkant een één-laagse vleugel aangebouwd. Ook deze vleugel werd gebouwd in baksteen en sluit als geheel goed aan bij het oude voorhuis.
De vleugel heeft een vijftal zes-ruits ramen en een pannendak. Aan de achterzijde heeft de vleugel een topgevel die langs de dakrand is versierd met houten windveren.
In het huis bevindt zich nog altijd de voogdenkamer, van waaruit de voogden de zaken rondom het ouden van dagen tehuis regelden.

Sinds 1973 is Huize Weltevreden een rijksmonument.

Zaterdag 14 september a.s. is het weer Open Monumentendag! Net als andere jaren zullen er dan in de gemeente Haren weer een aantal monumentale gebouwen de deuren openen voor het publiek.

Het thema van de Open Monumentendag is dit jaar Macht & Pracht. Hierbij is te denken aan bestuurlijke en kerkelijke macht en pracht, zoals gemeentehuizen en kerken, maar ook aan herenboerderijen, notariskantoren en de kantoren van de waterschappen. Uiteraard zijn ook de borgen een symbool van macht en pracht.

Tot aan de Open Monumentendag staat er iedere week op deze website een monumentaal gebouw centraal als Monument van de Week. Deze week is de beurt aan Molen De Korenschoof in Noordlaren.

MOLEN DE KORENSCHOOF, NOORDLAREN 

Wie van Glimmen naar Noordlaren rijdt, komt vlak na het binnenrijden van het dorp Noordlaren aan de rechterkant een fraaie molen tegen. Dit is De Korenschoof, de enige molen die het dorp nu nog rijk is.

De Korenschoof werd in 1849 gebouwd door molenmaker H. Seubring in opdracht van R. Klinkhamer. In 1882 werd de molen overgenomen door M. Klugkist. Al snel werd daarna de heer Hoenderken de nieuwe eigenaar. Hij was ook al eigenaar van een tweede korenmolen in Noordlaren. Deze stond ten zuiden van het dorp bij het pad naar het hunebed. Nadat Hoenderken De Korenschoof had overgenomen, verkocht hij de tweede molen, die vervolgens werd afgebroken en verplaatst naar Drenthe. Nadat de molen weer was opgebouwd, brandde deze helaas tot de grond toe af.
In 1940 kocht de gemeente Haren de toen reeds in onbruik geraakte Korenschoof. Tegenwoordig is de gemeente Haren nog steeds de eigenaar van de molen, die na een aantal restauraties nu draaiende wordt gehouden door een vrijwillig molenaar.

De Korenschoof werd gebouwd als korenmolen en is een achtkantige stellingmolen. Bij een stellingmolen komen de wieken niet tot aan de grond en loopt er halverwege de romp een stelling om de molen, vanwaar de molenaar de onderkant van de wieken kan bereiken.
Bij De Korenschoof is het gedeelte van de romp onder de stelling gemetseld in baksteen. Kleine rondbogige gietijzeren raampjes brengen licht onder in de molen. Ook het gedeelte boven de stelling is van baksteen, maar dat valt vanwege de bekleding met horizontale houten delen niet op.
De ingang van de molen bestaat uit een stel grote dubbele deuren, waarboven in een sluitsteen de naam Klinkhamer en het jaartal 1849 te vinden zijn.

In 1862 werd de molen uitgebreid met een steen die run kon malen. Run is fijngemalen eikenschors, een product dat werd gebruikt bij het maken van leer. Voor de runmalerij werden er direct naast de molen twee rietgedekte houten schuren gebouwd. Deze zijn nog altijd aanwezig en geven de molen en omgeving een pittoresk uiterlijk.
In 1888 werd de runsteen weer verwijderd zodat er nu alleen nog koren gemalen kan worden.
De kap van De Korenschoof is bekleed met verticale houten delen. De naam van de molen is helemaal bovenin net onder de as van het wiekenkruis aangebracht. De wieken zijn 21 meter lang en voorzien van fokken, een speciaal systeem dat de wieken ook bij weinig wind kan laten draaien. Dit is vooral handig bij De Korenschoof aangezien de molen in een bomenrijke omgeving staat die soms veel wind wegneemt.

De Korenschoof werd in 1972-73 grondig gerestaureerd, waarbij een deel van de wieken werd vervangen. In 2004 was de molen weer toe aan een grote opknapbeurt waarbij de kap en het wiekenkruis in het geheel werden vervangen.

Sinds 1973 zijn de Molen De Korenschoof en de twee naastgelegen rietgedekte houten schuren een rijksmonument.