Riolering
Vanaf 1948 wilde de voormalige gemeente Haren in Glimmen actie ondernemen tegen de vervuiling van sloten en grondwater door geloosd afvalwater van huishoudens en zuivelfabriek De Toekomst. Ook moest het winnen van drinkwater door het waterleidingbedrijf De Punt veilig blijven.

Gekozen werd voor een riool dat het afvalwater in dezelfde leiding afvoert, geen aparte voor regen- en afvalwater. Er 'mag geen water uit de riolering in de polder worden geloosd. Zuivering is voorshands niet nodig bij afvoer naar openbaar water.' Lees: Drentse A. Het is de gemeente onduidelijk of de A 'ongezuiverd rioolwater zou mogen ontvangen'. Vanwege het asfalteren van en ter voorkoming dat de Rijksstraatweg weer opgebroken moest worden, worden in 1959 alvast delen van het riool aangelegd.

Zuiveringsinstallatie Nieuwe Kampsteeg
In 1949 komt de gemeente-architect met een nieuw ontwerp voor mechanische reiniging van het rioolwater. Het 'verloren stukje terrein' tussen Nieuwe Kampsteeg 14 en 20 is 'uitermate geschikt', wordt aangekocht en de bouw goedgekeurd door de gemeenteraad (januari 1958) en de provincie (maart 1959). Aangezien de zuiveringstechnieken veranderden, het terrein moeilijk vergroot kon worden en dan te dicht bij woningen zou komen liggen, het aantal inwoners van Glimmen zou stijgen en de Provinciale Planologische Dienst het eigenlijk geen geweldige plek vond, verdween het plan blijkbaar in de ijskast.

Zuiveringsinstallatie Oosterbroekweg

Na jaren van twijfel en andere zienswijzen werd in 1961 eindelijk doorgepakt. Er kwam het raadsbesluit om een ander perceel aan te kopen en wel aan de Oosterbroekweg, langs de Drentse A om daar een zuiveringsinstallatie te bouwen. 'Keurig verscholen achter de Glimmer bossen,' vermeldt het Nieuwsblad van het Noorden en door de toen aangeplante bossage. Zie afbeelding. Uiteindelijk wordt het, volgens het NvhN 'een Pasveer-installatie, gebaseerd op het vereenvoudigd idee van een biologische reiniging'. Het gezuiverde water wordt in de A geloosd. Het achtergebleven slib is mest voor de plantsoenen en kwekerijen. Een aangebrachte rode lamp, die tot in Haren te zien is, meldt storingen.

Emmink en Emmerich te Noorderhoogebrug krijgen in 1963 de bouwopdracht voor ongeveer twee ton.
In 1964 is het klaar. Omstreeks 1996/1997 is de zuiveringsinstallatie gesloten en het riool aangesloten op die van Eelde.

De foto (van de jaren zestig) is gemaakt vanuit de tuin van de familie Smid, Rijksstraatweg 64.

Henk Bakker

Gebruikte bronnen: Groninger Archief en Delpher

Dit artikel is verschenen in Haren de Krant mei 2024

Het is geen voor de hand liggende combinatie, een middeleeuws klooster en een burgemeester die dit jaar (op 19 april) precies 100 jaar geleden overleed.

Maar als je zoals ik voortdurend op zoek bent naar verhalen over het voormalig Harens klooster Yesse (Essen), dan kijk je soms te ver. Dichtbij is er ook altijd wel wat.

Jaren geleden deed ik eens mee aan een rondleiding over dit kerkhof en hoorde daar het bijzondere verhaal over het afscheid van burgemeester Van Ketwich Verschuur van Groningen, in 1924. De burgemeester zou zelf het Esserveld openen en vroeg zich, vermoedelijk tijdens voorbereidingen, volgens het verhaal hardop af wie als eerste daar begraven zou worden. Niet lang daarna werd hij dat zelf, nadat hij plotseling tijdens zijn werk op kantoor in zijn stoel was overleden. Hoe bizar kan het gaan. Overigens was het kerkhof toen nog niet officieel geopend.

Inmiddels was mij ook duidelijk geworden dat het grondgebied van het Esserveld ooit kloostergrond was. Kortgeleden verzorgde Adrie van der Laan de jaarlijkse Kloosterlezing over een Yesser handschrift dat in Groningen weer aandacht kreeg door Prof. Dr. J.J. (Jos) Hermans. Ook hij ligt begraven op ditzelfde Esserveld.

En om nu alle mogelijke verwarring even voor te zijn: Evert van Ketwich Verschuur was burgemeester van Groningen van 1917 tot 1924, hij stierf op de leeftijd van 45 jaar. Zijn zoon Frank Willem zou, nadat hij enkele jaren in Kamp Vught gevangen had gezeten, in 1947 benoemd worden tot burgemeester van Haren. Hij bekleedde deze functie tot zijn pensioen in 1974.

De nonnen konden dit nooit weten, maar omgekeerd zullen we ook nooit weten of de burgemeesters ooit geweten hebben dat vader Evert in kloostergrond zou rusten…

Annemiek Bos

Foto: Beeldbank Groningen
Begrafenis Evert van Ketwich Verschuur, Esserveld, 1924

Dit artikel is verschenen in Haren de Krant april 2024

Huize De Kooikamp aan de Rijkstraatweg 15 te Glimmen. Het huis is als villa met koetshuis ontworpen door architect (vaker aangeduid als JP) Johannes Pieter Hazeu uit Groningen en in 1894 gebouwd door aannemer Nieland uit Wirdum voor 11.600 gulden in opdracht van de familie Hesselink. Het huis lijkt veel op dat van de familie Sormani: het al lang verdwenen Rezzago dat ten noorden van Haren aan de Rijksstraatweg (nr. 115) was gebouwd: een laag deel als woonkamers en suite en gang en een hoog deel als verzameling van keuken , slaapkamers, badkamer,  toilet etc.

De bewoners, Reinier Hesselink en zijn vrouw Jeichien Sissingh, waren in 1894 gehuwd en zijn moeder mw. Hesselink-Bakker woonde bij hen in tot zij in 1896 overleed. Het echtpaar kreeg drie kinderen Mattheus (1895 ), Egbert Mattheus (1897) en Matthias Jan (1901-1965).  Matthias Jan studeerde voor arts, de beide andere zoons hadden geen beroep, maar zij werden landeigenaar of koopman genoemd. Reinier overleed in 1922, oud 65 jaar en Jeichien Sissingh in 1937, oud 71 jaar.

Voor het gezin werd het beheer na 1922 moeilijker, de moeder verkocht 150 gerooide bomen, kondigde de verkoop van 200 dennen aan, een kamp land achter Kooikamp kwam al in 1923 te huur. In augustus 1937 werd de villa De Kooikamp met een aantal landerijen in het openbaar verkocht, dhr. Anton Korteweg uit den Haag, studeerde voor arts te Groningen, woonde eerst in Huize Sonnenvanck in Groningen, en was tijdens zijn studie een verdienstelijk rallychauffeur. Hij huwde een dochter van W. A. Scholten. Hij moest in de oorlog de villa verlaten omdat het Duitse leger het vorderde.  Na de oorlog werd de villa nog een tijdlang door het Canadese leger gebruikt.

 Daarna kwam het in bezit van de Stichting Groningse Kindertehuizen en gebruikt worden voor opvang van jongens , voogdijkinderen, later opgenomen in de  landelijke stichting ‘De Opbouw’ in Utrecht. In 1946 werd het huis verbouwd, terras werd een serre , de verdieping boven de woonkamers werd een slaapzaal.

Op de vijver achter Voorveld werden in de winter schaatswedstrijden georganiseerd en zondags werd voor de jongens en het personeel een kerkdienst uitgaande van de hervormde gemeente Glimmen-Noordlaren georganiseerd.

In 1969 werd voor ‘De Opbouw’ door een architectenbureau uit Apeldoorn een plan ontwikkeld om de Kooikamp om te bouwen tot een grotere instelling, daarvoor zouden er paviljoens achter de villa gebouwd worden. Het plan werd door de provinciale schoonheidscommissie negatief beoordeeld en uiteindelijk is het jongenstehuis in de Kooikamp opgeheven.  

Er zijn berichten van jongens, die kattenkwaad uithaalden, soms ook wapens en munitie uit de grond opdoken, die waarschijnlijk door de Duitse troepen waren achtergelaten. Uit de berichten in het Harener Weekblad en Haren de Krant, Glimmerlei en het Nieuwsblad van het Noorden is genoegzaam bekend over het huis gedurende de jaren 1946-1969.

In 1973 heeft de familie J. van Splunder de villa als een woonhuis  gekocht. 

 Roelof van Wijk  

 Het artikel is in maart 2024 verschenen in Haren de Krant

In de nieuwbouw aan de Torenlaan zit een tegeltableau ingemetseld, ter herinnering aan de arbeiderswoningen die hier tussen 1950 en 1952 gebouwd zijn in het kader van het Duizendwoningenplan. In de oorlog was weinig gebouwd en veel verwoest, er heerste woningnood, vele jonggehuwden woonden in bij ouders of anderen. Burgemeester Ottevangers van Ulrum bedacht een plan om door uniforme bouw van arbeiderswoningen in diverse Groninger gemeenten in hoog tempo hier iets aan te doen.

Er deden uiteindelijk 31 gemeenten mee, met in totaal 1165 ongeveer identieke woningen. In principe blokken van 6, minimaal 3 blokken per bouwplaats zodat de vaste ploeg bouwvakkers stevig door kon werken. Er werd tempo gemaakt: het ministerie gaf toestemming in juli 1950, in oktober werd de eerste steen gelegd (Ulrum), in mei 1952 de duizendste woning opgeleverd (Hoogkerk). Haren kreeg 42 woningen toegewezen, 24 in de Torenlaan en 16 in de Tuindorpweg.

Een vaste ploeg bouwvakkers trok de provincie door. De plaatselijke aannemers stonden buitenspel, die waren daar uiteraard niet blij mee.

De woningen worden omschreven als zeer ruim, met een woonkamer van 18 m2, een eetkeuken van 8, een schuurtje, twee kleine en één grote slaapkamer (waar behalve een groot bed ook een wieg in paste), een wc en een badcel met douche en vaste wastafel, een grote luxe in een tijd waarin menig  dorp geen waterleiding of riolering had.

In alle gemeenten werd bij het eerste blok een tegeltableau van Anno Smith ingemetseld, met daarop de wapens van alle deelnemende gemeenten, met groot het wapen van de gemeente waar de huizen stonden. De huizen voldoen niet meer aan eisen en zijn meestal afgebroken, de tableaus zijn meestal bewaard gebleven en in nieuwbouw ingemetseld.

Ingrid Smit

Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant februari 2024

De foto is van de renovatie van de huizen aan de Tuindorpweg in 1979.