Van Nicolaas tot Nederlands-Hervormd – Acht eeuwen Harener dorpskerk
Drs. H.W.W. van Loenen
Harener Historische Reeks nr 11, Haren 1996
Boekhandel Boomker & Savenije Haren in samenwerking met Knoop Haren BV
ISBN 90.71809.43.9
Tot stand gekomen met financiële steun van het departement Groningen-Haren van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, Rabobank Groningen e.o. en de gemeente Haren
De start van dit boek ligt veel verder terug in de tijd dan de stichtingsdatum van de Harener dorpskerk. Naast de huidige kerk zijn in 1996 bewoningssporen aangetroffen uit de periode 664 tot 680. En hebben de stenen die nu nog steeds voor de kerk liggen ooit deel uitgemaakt van een heidense cultusplaats? De oudste vermelding van de huidige kerk dateert van 8 juni 1360. De kerk werd gewijd aan de heilige Nicolaas. De kerk is niet het enige religieuze centrum in Haren. Er zijn er meer en die komen in het boek ook kort aan de orde: het klooster Essen, de kluizenaarswoning in het Harener Holt en de heilige plaats Hilghe Stede. Na de inname van de stad Groningen door Maurits en Willem Lodewijk op 23 juli 1594 werd de ‘gereformeerde’ religie ingevoerd. De kerk werd wat we nu Nederlands-Hervormd noemen. Een lange reeks dominees diende de kerk. De kerk deed aan armenzorg en stichtte in het dorp een armenhuis. Uitvoerig worden kerkgebouw, toren en interieur beschreven. Uiteraard ook de ingrijpende verbouwing onder leiding van rijksbouwmeester Peters in 1914. Soms werd de toren gebruikt als uitkijkpost bij gevechtshandelingen. Zo ook door Bommen Berend bij het beleg van Groningen in 1672.